Parlament Europejski zdefiniował kompetencje, jako „połączenie wiedzy, umiejętności
i postaw odpowiednich do sytuacji”. Oznacza to, że kompetencje polegają przede wszystkim na umiejętnym stosowaniu posiadanej wiedzy przy wykorzystaniu umiejętności i zdolności.

W 2006 r. Parlament Europejski i Rada Europejska opublikowały zalecenie, w którego preambule czytamy: „Kluczowe kompetencje w postaci wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do każdej sytuacji mają fundamentalne znaczenie dla każdego obywatela społeczeństwa opartego na wiedzy. Zapewniają wartość dodaną dla rynku pracy, spójność społeczną i aktywne obywatelstwo, oferując elastyczność i zdolność adaptacji, satysfakcję i motywację. Ponieważ powinny one zostać nabyte przez wszystkich, zalecenie to proponuje narzędzie odniesienia dla państw członkowskich Unii Europejskiej (UE) w celu zapewnienia pełnego włączenia tych kluczowych kompetencji do ich strategii i infrastruktury, zwłaszcza  w kontekście uczenia się przez całe życie.”

 

Wymienionych zostało osiem kluczowych kompetencji:

• Porozumiewanie się w języku ojczystym – zdolność wyrażania i interpretowania pojęć, myśli, uczuć, faktów i opinii w mowie i piśmie (rozumienie ze słuchu, mówienie, czytanie i pisanie) oraz językowej interakcji w odpowiedniej i kreatywnej formie w pełnym zakresie kontekstów społecznych i kulturowych.

• Porozumiewanie się w językach obcych – obejmuje, oprócz głównych wymiarów umiejętności porozumiewania się w języku ojczystym, mediację i rozumienie różnic kulturowych. Stopień biegłości zależy od kilku czynników oraz możliwości rozumienia ze słuchu, mówienia, czytania i pisania.

• Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne – obejmują umiejętność rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji, z naciskiem na proces, działanie i wiedzę. Podstawowe kompetencje naukowo-techniczne dotyczą opanowania, wykorzystywania i stosowania wiedzy oraz metod objaśniających świat przyrody. Obejmują one rozumienie zmian powodowanych przez działalność ludzką oraz odpowiedzialność poszczególnych obywateli.

• Kompetencje informatyczne – umiejętne i krytyczne wykorzystywanie technologii społeczeństwa informacyjnego (TSI), a tym samym podstawowych umiejętności w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK).

• Umiejętność uczenia się – związana ze zdolnością konsekwentnego uczenia się, organizowania własnego procesu uczenia się, indywidualnie oraz w grupach, odpowiednio do własnych potrzeb, a także świadomością metod i możliwości.

• Kompetencje społeczne i obywatelskie – kompetencje społeczne to kompetencje osobowe, interpersonalne i międzykulturowe oraz wszelkie formy zachowań przygotowujących osoby do skutecznego i konstruktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym. Jest to związane z dobrem osobistym i społecznym. Ważne jest zrozumienie zasad postępowania i zwyczajów w różnych społeczeństwach i środowiskach, w których funkcjonują dane osoby. Kompetencje obywatelskie, a zwłaszcza znajomość pojęć i struktur społecznych i politycznych (demokracji, sprawiedliwości, równości, obywatelstwa i praw obywatelskich), przygotowują do angażowania się w aktywne i demokratyczne działania.

• Poczucie inicjatywy i przedsiębiorczość – zdolność do wcielania pomysłów w czyn. Jest to kreatywność, innowacyjność i podejmowanie ryzyka, a także zdolność do planowania przedsięwzięć i prowadzenia ich dla osiągnięcia zamierzonych celów. Dana osoba ma świadomość kontekstu swojej pracy i jest zdolna do wykorzystywania pojawiających się szans. Jest to podstawa do nabywania bardziej konkretnych umiejętności i wiedzy potrzebnych tym, którzy podejmują przedsięwzięcia o charakterze społecznym lub handlowym lub w nich uczestniczą. Powinno to obejmować świadomość wartości etycznych i promować dobre zarządzanie.

• Świadomość i ekspresja kulturowa – obejmuje docenianie znaczenia twórczego wyrażania idei, doświadczeń i emocji za pośrednictwem szeregu środków wyrazu (muzyki, sztuk teatralnych, literatury i sztuk wizualnych).

 

Zaktualizowane w 2018 roku Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie z 2006 roku obejmują: 

1. kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

2. kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

3. kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii; .

4. kompetencje cyfrowe;

5. kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się.

6. kompetencje obywatelskie;

7. kompetencje w zakresie przedsiębiorczości;

8. kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnalnej.

Na gruncie polskiej oświaty to w podstawie programowej kształcenia ogólnego wskazano umiejętności uznane za konieczne do uzyskania kompetencji kluczowych. Należy je rozpatrywać w kontekście zadań szkoły, do których należy rozwijanie tych umiejętności
u uczniów.

Zatem podstawa programowa nakłada na nauczycieli obowiązek stwarzania uczniom warunków do zdobywania następujących umiejętności:

1)      sprawne komunikowanie się w języku polskim oraz w językach obcych nowożytnych;

2)      sprawne wykorzystywanie narzędzi matematyki w życiu codziennym, a także
kształcenie myślenia matematycznego;

3)      poszukiwanie, porządkowanie, krytyczna analiza oraz wykorzystanie informacji
z różnych źródeł;

4)      kreatywne rozwiązywanie problemów z różnych dziedzin ze świadomym wykorzystaniem metod i narzędzi wywodzących się z informatyki, w tym programowanie;

5)       rozwiązywanie problemów, również z wykorzystaniem technik mediacyjnych;

6)       praca w zespole i społeczna aktywność;

7)      aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły, środowiska lokalnego oraz kraju.

Właśnie kształtowanie tych umiejętności ma zapewnić realizację kompetencji kluczowych.

Nauczyciel ma być przewodnikiem, doradcą, mentorem, coachem czy wręcz trenerem uczenia się.

 

 

 

W tym roku szkolnym nasza szkoła podlega wspomaganiu w zakresie kompetencji kluczowych. Szczególny nacisk kładziemy na  wychowanie uczniów i kształtowaniu u nich postaw innowacyjności, kreatywności oraz umiejętności pracy zespołowej.

Kreatywność otwiera uczniów na nowe problemy, dzięki czemu są zmotywowani do zdobywania nowej wiedzy i umiejętności. Dzięki niej elastycznie podchodzą do problemów, stosując różnorodne strategie radzenia sobie z nimi, co podnosi ich poczucie sprawczości jako podmiotu w szkole (jako ucznia).

Niezbędnym warunkiem działań innowacyjnych w szkole jest kształtowanie postawy kreatywności oraz umożliwienie wdrażania nowych rozwiązań. Nie można kształtować postawy innowacyjnej bez podejmowania prób działań, realizacji projektów. Dopiero działanie umożliwia weryfikację przyjmowanych założeń, uczy elastyczności w poszukiwaniu rozwiązań, gotowości do podejmowania ryzyka – elementów niezbędnych w rozwijaniu innowacyjności. Kształtowanie innowacyjności to tworzenie środowiska, w którym proces edukacyjny opiera się na mocnych stronach ucznia i budowaniu jego poczucie własnej wartości oraz sprawstwa.

Praca zespołowa  zwiększa efektywność wychowawczą, rozwijając umiejętności i postawy korzystne z wychowawczego punktu widzenia;

·  sprzyja wzrostowi kapitału ludzkiego;

·  w określonych okolicznościach przyspiesza realizację zadań oraz zwiększa szanse na ich powodzenie; 

· sprzyja większemu angażowaniu się w obowiązki;

·  tworzy efekt synergii, dzięki któremu współpracująca grupa jest bardziej efektywna w działaniu niż poszczególni jej członkowie pracujący osobno;

· może wpływać na podwyższenie wyników nauczania, jeśli są wdrażane  w szkole metody autentycznego uczenia się we współpracy.

 

Na podstawie materiałów zaczerpniętych ze stron internetowych, ORE.

 

Nina Florczak – Mendyka